بررسی نقش عوامل آنتروپومتریک در حفظ تعادل بدن در وضعیت های کاری مختلف

توانایی حفظ تعادل یک نیاز اساسی در حین فعالیت¬های روزانه و پیش¬نیاز زندگی شخصی و حرفه¬ای هر فرد می¬باشد. مطالعات توانایی تعادل در انسان¬ها معمولا دربردارنده بررسی تغییر مکان مرکز جرم در حین حرکت (جابجایی و موقعیت نهایی آن) است. بررسی تغییر مکان این نقطه به صورت استاتیکی یا دینامیکی انجام می¬شود. تحقیقات و فعالیت¬هایی که تا کنون در زمینه تعادل بدن انسان صورت گرفته است، در حوزه استاتیک شامل بررسی عملی گروه¬های مختلف افراد و نتیجه¬گیری¬های مقایسه¬ای روی داده¬های حاصله و در حوزه دینامیک شامل ساخت دستگاه¬های تعادل با استفاده از شاخص¬های دینامیکی و بررسی تعادل کل یا قسمتی از بدن در شرایط مختلف می¬باشد. در این پژوهش، ابتدا سعی می¬شود تا در حوزه تعادل استاتیکی، با استفاده از شاخص نسبت مرکز ثقل (cog%)، مجموعه اطلاعاتی فراهم و ارائه گردد که بتواند مشخصات آنتروپومتریک بدن را که برای انجام فعالیت¬های شغلی خاص مانند کار بر روی دکل یا داربست مورد نیاز است تعیین نماید. این مشخصات به انتخاب افراد مناسب برای کارهای صنعتی و غیرصنعتی مختلف کمک کرده و در کاهش آمار تلفات ناشی از سقوط یا افتادن نقش مهمی ایفا خواهد نمود. در این مجموعه، تاثیر تغییرات آنتروپومتریک بر شاخص تعادل در بازه 50 تا 75 درصد، بر روی افرادی با محدوده قد 165 تا 185 سانتیمتر در حالات انحراف وضعیتی با زوایای 5/2 تا 6 درجه به سمت جلو، 5/3 تا 7 درجه به سمت عقب و 6 تا 5/9 درجه به طرفین، بررسی و نتایج تفکیکی در جداول و نمودارها ارائه گردیده است. در ادامه پژوهش نیز به بررسی تعادل دینامیکی در حالات انحراف وضعیتی با استفاده از شاخص تعادل نمای لیاپانوف بیشینه (?max) پرداخته می¬شود. این بررسی از طریق انجام آزمون¬های عملی با دستگاه¬های سنجش تعادل بر روی 12 داوطلب انجام شده و نتایج آن با داده¬های تئوریک به دست آمده از تحلیل استاتیکی مقایسه می¬گردد. این آزمون¬ها در دو حالت بدون کفش و با کفش ایمنی، در سه وضعیت بدون انحراف، انحراف ثابت و افزایش انحراف انجام شده است. از جمله نتایج مقایسه دو حالت استاتیکی و دینامیکی در آزمون¬های انحراف ثابت آن است که با افزایش زاویه انحراف در هر جهت، میزان شاخص نسبت مرکز ثقل افزایش یافته یا تغییر نکرده است که نشان از افزایش توانایی فرد جهت حفظ تعادل می¬باشد. این در حالی است که نتایج حاصل از سنجش تعادل دینامیکی در همان وضعیت نیز نشان می¬دهد که با افزایش زاویه انحراف در هر جهت، میزان ?max افزایش یافته است. این مورد ضمن اینکه نشان¬دهنده افزایش آشوب در مسیر طی شده مرکز فشار می¬باشد، تلاش بیشتر فرد برای حفظ تعادل را می¬طلبد که به معنای توانایی بیشتر فرد در حفظ تعادل می¬باشد. هم¬چنین پوشیدن کفش ایمنی در 50% مواقع موجب بهبود تعادل فرد می¬گردد.